برای بررسی عملکرد تولید در بخش کشاورزی به اخبار اعلام شده توسط وزارت جهادکشاورزی نگاهی می‌اندازیم: تولید محصولات کشاورزی به 110میلیون تن رسید. تولید گندم، از واردات بی‌نیازمان کرد. شیر خام تولیدش به هشت‌میلیون تن رسید، در بازار میوه و مرکبات خودکفا هستیم و...
سال91 سالی بود که در کنار افزایش هزینه‌های ناشی از قانون هدفمندی یارانه‌ها، رشد نرخ ارز نیز پا بر گلوی تولید فشرد و در کنار اخبار شکوفایی تولید که وزارت جهادکشاورزی منتشر کرد، اخبار دیگری هم از تعطیلی دامداری‌های کوچک، کاهش ظرفیت کارخانه‌های صنایع تبدیلی، تغییر کاربری اراضی و... به گوش رسید. آیا همه رویدادهای کشاورزی به شیرینی همین آمارهایی بود که وزارتخانه متولی‌اش بر خروجی رسانه‌ها فرستاد؟ پیداکردن آمار واقعی عملکرد یک بخش، آن هم بخشی که مسئولانش اصولا به آمار و مدارک اعتقاد ندارند، مشکل است.
گندم، تیتر اول واردات
واردات پی‌در‌پی گندم برجسته‌ترین خبر گندمی سال گذشته بود؛ گندمی که یک روز جشن خودکفایی‌اش برپا شد و خوشحال بودیم که برای قوت غالب و اصلی‌ترین محصول کشاورزی‌مان بی‌نیاز شده‌ایم اما سال گذشته آنقدر خبر لنگراندازی کشتی‌های حامل گندم و ترخیص گندم از مرزها را شنیدیم که شک‌مان به یقین تبدیل شد که اظهارات مسئولان پیرامون گندم تنها برای شاد کردن مردم بوده است. بنا به گزارش گمرک بیشترین میزان واردات کالا در 9ماه نخست سال91 به واردات گندم اختصاص داشته است که سهم ارزشی معادل پنج‌درصد از کل واردات را شامل می‌شود. این میزان واردات یک‌میلیارد و 882میلیون دلار ارز را از سرمایه‌های ملی به جیب خارجی‌ها انتقال داده است.
حوزه دامپروری با بیشترین مشکلات
تعطیلی واحدهای کوچک دامی، کاهش تولید و تنوع شیر، رشد سه‌مرحله‌ای قیمت لبنیات و افزایش بی‌سابقه نرخ گوشت، اهم اتفاقات حوزه دامپروری در سال91 بود. مجید علیداد یک فعال صنعت لبنی از کاهش 30درصدی عرضه شیر پاستوریزه در بازار مصرف طی 9ماه نخست سال91 خبر داده و می‌گوید: مهم‌ترین علت این موضوع کاهش چشمگیر تولید شیرخام در کشور بوده است. این در حالی است که وزارت جهادکشاورزی بر تولید هشت میلیون تن شیرخام در کشور پافشاری دارد. اما محمدعلی نیک‌نژاد، مدیرعامل مجمع ملی خبرگان کشاورزی می‌گوید: به‌دنبال آمار واقعی تولید شیر خام در کشور نباشید که هیچ نهادی وجود ندارد که آمار واقعی تولید شیرخام در کشور را اعلام کند. ولی رویدادهای قابل مشاهده در بازار عرضه شیر به مصرف‌کننده می‌تواند به‌خوبی گویای واقعیت باشد.
حسین چمنی، مشاور صنایع شیر ایران نیز می‌گوید: تولید لبنیات در شرکت ما که یک شرکت دولتی است با زیان سه‌درصد انجام می‌شود و متأسفانه باید بگویم که بسیاری از کارخانه‌های کوچک توان ماندن نداشته و از گردونه تولید خارج شده‌اند. او تأکید می‌کند: با حذف یارانه‌ها در این بخش، مصرف شیر 30درصد کاهش یافته است. مصرف گوشت‌قرمز که همواره روند نزولی داشت با سرعت بیشتری در حال کم‌شدن است. رشد بی‌سابقه قیمت گوشت و به‌دست آوردن رکورد 38هزار تومانی عمده‌ترین دلیل کاهش مصرف این ماده پروتئینی است.
تولید مرغ،383هزار تن کم شد
ابتدای پارسال با مشکلاتی که برای واردات نهاده‌های صنعت مرغداری به‌وجود آمد،تولید مرغ کاهش یافت. در حالی که به‌علت گرانی سایر فراورده‌های پروتئینی،سرانه مصرف گوشت‌مرغ مردم کشورمان از 23/5به 24/5کیلوگرم رسیده، تولید مرغ در 9ماه نخست سال91 نسبت به سال 90،کاهش 383هزار تنی را تجربه کرد. براساس گزارش منتشر شده در پایگاه اطلاع‌رسانی دولت در 9ماه نخست سال90 میزان گوشت مرغ تولید شده در کشور یک‌میلیون و 783هزار تن بود که سال91 بنا به اعلام محمد یوسفی، رئیس انجمن صنفی پرورش‌دهندگان مرغ‌گوشتی کشور،میزان تولید گوشت مرغ در 9ماه نخست سال91 به یک‌میلیون و 400هزار تن رسید.
گفتنی است که بازار مرغ در روزهای پایانی سال دوباره نیز افزایش قیمت را شاهد بود که مسئولان کشور این موضوع را ناشی از شوک تصویب طرح انتزاع وظایف کشاورزی از وزارت صنعت و افزایش تقاضا در ایام پایانی سال اعلام کردند.
مهدی معصومی، رئیس هیأت‌مدیره انجمن صنفی تولیدکنندگان تخم‌مرغ شناسنامه‌دار نیز از کاهش 30درصدی تولید تخم‌مرغ پاستوریزه در سال گذشته خبر می‌دهد و می‌گوید: در سال91 شرکت‌ها تنها با 10تا 15درصد ظرفیت واقعی خود کار کردند. مرکز آمار ایران نیز از کاهش 18درصدی تولید تخم‌مرغ در سال گذشته خبر می‌دهد.
قوت غالب، مغلوب شد
همیشه از برنج به‌عنوان قوت غالب مردم ایران نام برده می‌شود. اما این محصول هم به‌دلیل افزایش قیمت کمتر در سفره‌ها دیده می‌شود. برنج درجه یک ایرانی که در ابتدای فصل برداشت، یعنی مرداد‌ماه با قیمت پنج تا پنج‌هزار و 500تومان در کیلو عرضه می‌شد به سقف هفت‌هزار تومان نیز رسید. دیگر کمتر خانواده‌ای پیدا می‌شود که بتواند برای تنها 50کیلو برنج مصرفی خانواده‌اش 350هزار تومان با دستمزد 389هزار تومانی هزینه کند. افزایش قیمت برنج در حالی است که سال‌گذشته، هم تولید و هم واردات این محصول افزایش داشته و در واقع کشور مملو از برنج بوده است.
جمیل علیزاده‌شایق، دبیر انجمن حمایت از برنج ایران از افزایش پنج‌درصدی تولید برنج در سال91می‌گوید و اضافه می‌کند: هرسال به‌طور متوسط دومیلیون و 300هزار تن برنج در کشور برداشت می‌شد که سال قبل این رقم به دومیلیون و 400هزار تن رسیده است. او علت افزایش ناچیز تولید برنج در سال91 را لطف طبیعت و شرایط خوب آب‌و‌هوایی و بارندگی‌های مناسب می‌داند.
آمار گمرک هم تأکید می‌کند که همزمان با افزایش تولید برنج در کشور، واردات نیز تقریبا به همان میزان رشد داشته است. براساس گزارش‌های منتشر‌شده گمرک ایران، در 9ماه ابتدای سال گذشته 897هزار تن برنج به ارزش 884میلیون دلار وارد کشور شده است، این در حالی است که در 9ماه اول سال90 معادل 868هزار تن به ارزش 744میلیون دلار واردات برنج داشته‌ایم که این به معنی رشد 33/3درصدی واردات برنج از نظر وزنی و 18/80درصدی از نظر ارزشی در سال91 است. با این همه عباس پاپی‌زاده‌پالنگان، عضو کمیسیون کشاورزی مجلس نهم هم خبر از کمبود برنج در بازار کشور می‌دهد و می‌گوید: مردم برای دریافت یک کیسه 10کیلویی برنج اقدام به ثبت‌نام و تشکیل صف‌های طویل کرده‌اند.
چای نداریم
ایرج هوسمی، رئیس اتحادیه چایکاران کشور نیز از کاهش 65درصدی تولید چای در کشور می‌گوید؛ «براساس آمارهای رسمی، کشور در گذشته 68هزار تن تولید چای داشته اما اکنون این میزان به رقم واقعی و حقیقی 25هزار تن کاهش پیدا کرده است.
آمارهای گمرک در 9ماه نخست سال گذشته نیز از افزایش 52درصدی واردات چای به کشور خبر می‌دهد. بر مبنای این آمار از ابتدای سال گذشته 28/8 هزار تن چای به ارزش 141میلیون دلار وارد کشور شده که نسبت به سال90، 52درصد از نظر ارزشی رشد داشته است.
